Badacze z UAM uczestniczyli w pracach międzynarodowego zespołu badającego zmiany krajobrazu i działalności rolniczej 100 lat przed i 100 lat po epidemii dżumy. I okazało się, że nie wszędzie była ona tak straszna jak sądzono.
Naukowcy z międzynarodowego zespołu kierowanego przez grupę Palaeo-Science and History w Instytucie Nauki o Historii Człowieka im. Maxa Plancka w Jenie przeanalizowali dane dotyczące pyłku z 261 stanowisk badawczych w 19 współczesnych krajach europejskich. Analiza miała określić, jak zmieniły się krajobrazy i działalność rolnicza w okresie od 1250 r. do 1450 n.e. – mniej więcej 100 lat przed do 100 lat po pandemii dżumy.
W pracach została wykorzystana palinologia, czyli badanie kopalnych zarodników i pyłku roślin.
– Może być ono narzędziem do odkrywania demograficznych skutków czarnej śmierci – wyjaśnia mgr Sambor Czerwiński z UAM. – Ponieważ presja człowieka na krajobraz w czasach przedindustrialnych, taka jak rolnictwo lub wycinanie rodzimych gatunków roślin np. pod budowę domostw, była silnie uzależniona od dostępności pracowników wiejskich.
Korzystając z nowego podejścia, zwanego paleoekologią Big Data, naukowcy chcieli się dowiedzieć, które rośliny i w jakich ilościach rosły w czasie pandemii czarnej śmierci, a tym samym ustalić, czy działalność rolnicza w każdym regionie była kontynuowana, wstrzymana, czy też nie występowała.
– Gdy presja człowieka na środowisko spada, rośliny odrastają, co jest widoczne w kompozycji pyłku w osadach torfowisk i jezior – tłumaczy mgr Czerwiński.
I co się okazało? Wyniki badań potwierdziły zniszczenia, jakich doświadczyły niektóre regiony europejskie, ale pokazały również, że czarna śmierć nie wpłynęła na wszystkie regiony w równym stopniu. Śmiertelność na skutek dżumy w Europie nie była tak powszechna, jak długo sądzono. Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie Nature Ecology and Evolution, a ich współautorami są naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu: prof. Mariusz Lamentowicz, prof. Piotr Kołaczek, dr hab. Katarzyna Marcisz i mgr Sambor Czerwiński z Pracowni Ekologii Zmian Klimatu oraz prof. Krystyna Milecka z Pracownia Badań Antropocenu.
Naukowcy mają nadzieję, że więcej badań będzie wykorzystywać dane paleoekologiczne, aby zrozumieć, w jaki sposób czynniki kulturowe, ekologiczne, ekonomiczne i klimatyczne oddziałują na siebie w kształtowaniu przeszłych – i obecnych – pandemii.
